Terapia par może pomóc w lęku i atakach paniki, budując bezpieczeństwo emocjonalne i głębszą więź. Poznaj perspektywę doświadczonej psychoterapeutki.

Wprowadzenie

Czy możliwe jest, że rozmowa we dwoje w obecności psychoterapeut_ki przyniesie ulgę w czymś tak indywidualnym jak lęk i ataki paniki? To pytanie słyszę od par, które trafiają do gabinetu z poczuciem, że jedną osobę „zalewa” panika, a druga pozostaje bezradna wobec dramatycznych objawów, a czasem sama zaczyna mieć objawy lęku przed kolejnym jej / jego atakiem. Lęk i ataki paniki sprawiają, że codzienność jest nieprzewidywalna i przytłaczająca. Partner_ka zmagający_a się z trudnymi emocjami potrzebuje zrozumienia i bezpiecznej przestrzeni, a druga osoba często nie wie, jak pomóc – i sama przeżywa frustrację, a po jakimś czasie także zaczyna potrzebować pomocy.

I właśnie terapia par okazuje się często niespodziewanym, a zarazem bardzo sensownym rozwiązaniem. Dlaczego? Ponieważ nie koncentruje się na indywidualnych doświadczeniach osoby zmagającej się z lękiem (to dzieje się na terapii indywidualnej), ale przede wszystkim buduje bezpieczeństwo emocjonalne w relacji – czynnik, który badania wskazują jako jeden z kluczowych w redukcji objawów paniki i poprawie jakości życia. Na końcu artykułu wymieniam badania, które tego dowodzą.

W tym artykule podzielę się z Tobą tym, jak wygląda terapia par w takich sytuacjach, co mówi nauka o jej skuteczności oraz jakie konkretne strategie można zastosować, aby wspólnie odzyskać poczucie spokoju i wzajemnego wsparcia.

Czym właściwie jest terapia par i dlaczego ma znaczenie w kontekście lęku?

Terapia par to proces, w którym para – w dowolnym kształcie i konfiguracji relacyjnej – spotyka się z terapeut_ką, aby przyjrzeć się sposobom komunikacji, wzorcom reagowania oraz wyzwaniom, które przenikają do codzienności.

W kontekście lęku i ataków paniki dzieją się tu dwie rzeczy:

Osoba zmagająca się z lękiem zyskuje doświadczenie bycia widzianą i wspieraną, zamiast oceniania czy wywierania presji.
Partner_ka towarzysząca otrzymuje narzędzia do tego, by zrozumieć, co dzieje się w sytuacjach kryzysowych, i jak reagować w sposób, który nie nasila objawów, a raczej buduje spokój i poczucie więzi.

Badania pokazują, że terapie systemowe – w tym Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR), terapia narracyjna czy Internal Family Systems (IFS, IFIO) – dobrze sprawdzają się w pracy z parami, pomagając im rozwijać zasoby i odnajdywać nowe sposoby radzenia sobie. TSR została opisana w licznych badaniach jako metoda skuteczna w redukcji lęku i wzmocnieniu poczucia sprawczości (np. Gingerich & Peterson, 2013). Z kolei IFS – badana m.in. przez Bessela van der Kolka i Richarda Schwartza – pokazuje wysoką skuteczność w pracy z traumą i rozregulowanymi emocjami (Schwartz et al., 2021).

Dlaczego lęk i ataki paniki tak mocno wpływają na relacje?

Lęk nie jest tylko „w głowie” – to doświadczenie całego ciała i systemu nerwowego. Atak paniki może wyglądać jak zawał: serce bije szybciej, pojawia się duszność, zawroty głowy i poczucie, że „to może być koniec”. Osoba, która to przeżywa, czuje się zagrożona i bezbronna. Partner_ka, obserwując to, również doświadcza stresu – może reagować nadmierną kontrolą, niepokojem, poczuciem winy albo przeciążeniem i wycofaniem.

Z psychoterapeutycznego punktu widzenia kluczowe mechanizmy to:

Nadmierna aktywacja układu nerwowego – organizm działa, jakby zagrożenie było realne tu i teraz.
Brak poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego w relacji – kiedy druga osoba nie wie, jak reagować, pojawia się dystans.
Koregulacja osoby towarzyszącej, która może także mieć objawy lęku przez samo przebywanie i przejmowanie się osobą w lęku
Negatywne cykle komunikacyjne – np. osoba z lękiem mówi „Potrzebuję, żebyś został przy mnie”, a partner_ka słyszy to jako „nie dbasz o mnie” i reaguje obronnie, i w efekcie może przejść w stan rywalizacji albo nie dowierzać, że atak jest realny.

Badania nad teorią poliwagalną (Stephen Porges, 2018) pokazują, że układ nerwowy człowieka reguluje się najlepiej w obecności innych ludzi, szczególnie w atmosferze bezpieczeństwa i empatii. To oznacza, że bliska relacja może być jednym z najważniejszych zasobów w wychodzeniu z kryzysu lękowego – jeśli tylko nauczymy się z niej korzystać.

Jakie rozwiązania i strategie proponuje psychoterapeutka par i związków?

1. Budowanie bezpieczeństwa emocjonalnego

Pierwszym obszarem pracy jest wzmocnienie poczucia, że relacja jest przestrzenią, w której można się pokazać z lękiem – bez strachu przed oceną. Terapia par uczy języka empatii (m.in. dzięki metodzie komunikacji NVC – Komunikacji bez Przemocy). Partner_ka może nauczyć się słów i gestów, które wspierają, zamiast ranić.

2. Odbudowa dialogu po kryzysach

Kłótnie w cieniu lęku bywają intensywne lub bywają nagle przerwane i następuje po nich bardzo długa cisza. Wtedy pojawia się pytanie: jak odbudować zaufanie po kłótni? Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach pracuje na konkretnych przykładach i krokach, ma do tego konkretne narzędzia. Dzięki temu para może wzmacniać skuteczne strategie zamiast topić się w długotrwałych analizach błędów (które, nota bene, pogarszają sytuację: rozmowa o problemach często tylko wzmacnia problemy).

3. Zrozumienie indywidualnych części wewnętrznych (IFS)

IFS (SWR, System Wewnętrznej Rodziny) pozwala odkryć, że lęk to tylko „część mnie”, która chce ochronić przed czymś trudnym. W terapii par można nauczyć się mówić: „Właśnie odezwała się moja część lęku”, co zmienia dynamikę relacji – partner_ka nie odbiera już wybuchu paniki czy potrzeby kontroli jako „twojej osobistej cechy”, lecz jako przejaw działania subosobowości.

4. Narracyjne spojrzenie na historię pary

W terapii narracyjnej pracujemy nad tym, by oddzielić problem od osoby. Zamiast „Ty zawsze się boisz”, można zacząć mówić „Lęk czasem wkracza między nas”. To ma ogromne znaczenie: para zaczyna walczyć nie ze sobą, lecz wspólnie stara się dogadać z lękiem.

5. Praktyki uważności i regulacji układu nerwowego

W mojej pracy wprowadzam także proste ćwiczenia ugruntowujące: oddychanie, techniki wykorzystujące świadomość ciała. Para uczy się, jak powracać do równowagi.

Kiedy warto poszukać profesjonalnej pomocy?

Nie każdy epizod lęku wymaga terapii par. Jednak jest kilka sygnałów, które wskazują, że wsparcie może być bardzo pomocne:

Lęk jednej osoby zaczyna mocno wpływać na całą relację.
Pojawia się poczucie, że „druga strona mnie nie słucha” lub nie rozumie.
Po kłótni trudno odbudować zaufanie i bliskość.
Partner_ka bezradnie pyta „co robić, gdy partner nie chce rozmawiać”.
Jedna osoba czuje, że musi cały czas „ratować” drugą i zaczyna się wypalać.

Terapia par nie jest zamiast terapii indywidualnej, lecz może być jej ważnym uzupełnieniem – zwłaszcza wtedy, gdy objawy lękowe przekładają się na więź.

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy terapia par pomoże, jeśli jedna osoba w związku ma lęki?
Tak – ponieważ lęk nie istnieje w próżni, dotyka także partnerstwa. Zrozumienie, jak wspierać drugą osobę, by nie wzmacniać objawów, bywa bezcenne.

2. Co jeśli partner_ka nie chce iść na terapię?
Po prostu zacznij terapię indywidualną.

3. Czy to naprawdę działa szybciej niż terapia indywidualna?
Nie. To pytanie zakłąda, że terapia par zlikwiduje lęk, a ona działa inaczej. Terapia par daje realny wpływ na dynamikę w związku, przez co sprawia, że osoba z lękami zaczyna żyć w bardziej przyjaznym środowisku, a to z kolei może się przełożyć na zmniejszenie się ataków lęku lub ich lżejszy przebieg.

4. Jak długo trwa terapia par przy lęku?
To bardzo indywidualne. W podejściach takich jak TSR często wystarczy kilka–kilkanaście spotkań, aby zauważyć zmianę.

Zbierając wszystko razem

Lęk i ataki paniki to nie tylko indywidualny problem – to doświadczenie, które dotyka całej relacji. Terapia par daje przestrzeń, aby zamiast samotnej walki, para mogła stanąć ramię w ramię i nauczyć się wspierać nawzajem. Dzięki terapii można odzyskać coś fundamentalnego – bezpieczeństwo emocjonalne.

Jeśli czujesz, że wasza relacja potrzebuje oddechu i nowych narzędzi, które pomogą Wam zmierzyć się z lękiem i kłótniami, zapraszam Cię do odwiedzenia strony www.beatablizinska.com. Znajdziesz tam więcej artykułów o więzi, komunikacji i terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach.

Możesz też skontaktować się ze mną i umówić na pierwszą konsultację – to może być krok ku spokojniejszej i bliższej relacji.

Źródła i badania naukowe:

Gingerich, W. J., & Peterson, L. T. (2013). Effectiveness of solution-focused brief therapy: A systematic qualitative review of controlled outcome studies. Research on Social Work Practice.
Schwartz, R. C., & Sweezy, M. (2021). Internal Family Systems Therapy. Guilford Press.
Porges, S. W. (2018). The Pocket Guide to the Polyvagal Theory: The Transformative Power of Feeling Safe. W. W. Norton & Company.

Najważniejsze badania potwierdzające wpływ bezpieczeństwa emocjonalnego w związku na lęk i panikę

Badanie (Żechowski i inni) z 2018 wskazało, że osoby z bezpiecznym stylem przywiązania wykazują znacznie niższy poziom somatycznych objawów lęku i lepsze funkcjonowanie społeczne. Z kolei lękowy styl przywiązania był predyktorem nasilonych objawów lękowych. managementpapers.polsl
Metaanalizy i badania długoterminowe z 2023 roku pokazują, że bezpieczne przywiązanie w związku przewidywało niższy poziom lęku, depresji oraz wyższą jakość życia, także w populacjach klinicznych. pmc.ncbi.nlm.nih

Bezpieczeństwo emocjonalne. Czy terapia par ma sens przy lęku i atakach paniki?